مقاومت آنتی بیوتیکی منجر به افزایش هزینه های سلامت، طولانی شدن مدت بستری بیماران در مراکز درمانی و افزایش مرگ و میر می‌شود.

علی رغم توسعه و رونمایی از داروهای جدید، مردم جهان باید در نحوه تجویز و استفاده از آنتی بیوتیک ها تغییر جدی و فوری انجام دهند چراکه بدون ایجاد تغییرات رفتاری در استفاده از آنتی بیوتیک ها، مقاومت آنتی بیوتیکی یک تهدید جدی باقی می‌ماند. این تغییرات رفتاری باید شامل مواردی نظیر واکسیناسیون، شستن دست‌ها، رعایت بهداشت جنسی و بهداشت غذا که منجر به کاهش انتقال و گسترش عفونت ها می‌شود نیز باشد.

 

بیماریهای زیر در اکثر موارد علت ویروسی دارند:

• آنفولانزا (تب ٬ لرز ٬ بدن درد ٬ سردرد ٬ گلودرد ٬ سرفه خشک)
• سرماخوردگی (گرفتگی بینی ٬ گلودرد ٬ عطسه ٬ سرفه ٬ سردرد)
• خیلی از سرفه ها
• فارنژیت (گلودرد) نیمی از این موارد توسط ویروسها ایجاد میشود.
• برونشیت حاد (سرفه و تب) در بسیاری موارد توسط ویروسها ایجاد میشود.
• گاستروانتریت های ویروسی (اسهال و …)

 

  و بیماریهای زیر در بیشتر مواقع علت باکتریایی دارند:

• عفونتهای شدید سینوسها (که ۲ هفته یا بیشتر طول بکشد.)
• عفونتهای گوش – آنتی بیوتیکها بر بیشتر و نه کل عفونتهای گوش موثر هستند.
• عفونت ادراری
• گلودرد استرپتوکوکی

تنها پزشک میتواند از بین انواع مختلف آنتی بیوتیکها، آنتی بیوتیک مؤثر بر بیماری شما را تشخیص دهد.

بعنوان مثال اگر شما عفونت گوش داشته باشید ٬ پزشک تشخیص میدهد که چه نوع از باکتریها اغلب میتواند باعث عفونت گوش شود. اگر عفونتی باشد که بتواند توسط گونه های مختلفی از باکتریها ایجاد شود یا توسط باکتریهایی ایجاد شود که قابل پیش بینی نباشد که به چه آنتی بیوتیکی حساس است، آزمایشگاه نمونه هایی از خون، ادرار یا نسج فرد بیمار را میگیرد و از طریق تکنیک های خاصی مثل رنگ آمیزی یا کشت به تشخیص باکتریهای ایجاد کننده عفونت و یا تعیین حساسیت آنها به آنتی بیوتیکها کمک میکند.

 

عوامل مؤثر دیگر در انتخاب آنتی بیوتیک از طرف پزشک

• اطلاع از سابقه حساسیت بیمار به یک آنتی بیوتیک خاص
• زمانبندی دوز دارو
• قیمت دارو
• عوارض عمومی دارو
• سن بیمار

بقیه داروهایی که فرد دریافت میکند و محل اکتساب عفونت در جامعه است، مثلاً اینکه آیا بیمار در خانه سالمندان زندگی میکند یا نه، زیرا باکتریهای متفاوتی در این گونه محیط ها میتوانند عامل بیماری باشند.

 

  استفاده از آنتی بیوتیکها در بیماری های ویروسی :

• نه عفونت را درمان میکند.
• نه حال بیمار را بهتر میکند.
• نه مانع از سرایت بیماری میشود.
• باعث گسترش مقاومت آنتی بیوتیکی میشود.
• ممکن است عوارض جانبی خطرناک داشته باشد.

 

دلایل مقاومت آنتی بیوتیکی

عوامل اجتماعی، اقتصادی و بهداشتی بسیاری بر روی تصمیم مردم به مصرف آنتی بیوتیک تاثیر می گذارد. به طور کلی آنتی بیوتیک ها ممکن است به دلائل زیر به طور بی رویه یا غیرضروری مصرف شده و باعث مقاومت میکروبی شوند:

• یک اشتباه رایج

گاهی مردم تحت تاثیر باورهای خانواده، دوستان ویا جامعه تصمیم می گیرند که چه دارویی را مصرف نموده یا چگونه مصرف کنند.

• خوددرمانی

گاهی مردم نسخه ها را نگه می دارند تا در صورت لزوم دوباره بتوانند از آن استفاده کنند به این دلیل که مشاوره با پزشکان گران بوده و از نظر بیمار، تمدید نسخه، به صرفه بنظر می رسد.

• مصرف خودسرانه

بعضی مواقع مردم آنتی بیوتیک های باقی مانده را در خانه نگه داشته  و در زمان بروز بیماری جدید به طور خودسرانه آن را مصرف می کنند یا به دیگران می دهند.

• درمان ناقص و نادرست

گاهی افراد اهمیت تکمیل دورۀ درمان را درک نمی کنند و زمانی که علائم ظاهری بیماری ناپدید شد مصرف آنتی بیوتیک را قطع می کنند؛ همچنین هستند افرادی که دارو را بیش از مقدار تجویز شده مصرف می کنند چون فکر می کنند زودتر بهبود می یابند.

• مصرف غیرضروری

گاهی افراد در بیماری های جزئی که نیاز به آنتی بیوتیک ندارند مثل سرماخوردگی، از این داروها استفاده می کنند.

• مصرف کمتر از حد مطلوب

بعضی افراد به دلیل عدم توانایی خرید نسخه کامل یا به دلیل بی اطلاعی از مقدار آنتی بیوتیک مورد نیاز، دستور پزشک را درست و به طور کامل رعایت نکرده و مقدار کمتری از آنتی بیوتیک تجویز شده را مصرف می کنند که این کار، باعث مقاوم شدن باکتری ها می شود.

• تجویز غیرضروری آنتی بیوتیک ها توسط پزشکان

گاهی پزشک از سوی بیمار برای تجویز آنتی بیوتیک تحت فشار قرار می گیرد یا به دلائلی مثل عدم اطمینان از نوع میکروب، محدودیت زمانی درمان و تبلیغات شرکتهای داروسازی به تجویز آنتی بیوتیک می پردازد که ممکن است چندان ضروری نباشد.

• پوشیده شدن علائم بیماری به علت مصرف خودسرانه دارو

گاهی بیمار قبل از مراجعه به پزشک، به طور خودسرانه به مصرف دارو پرداخته است. این کار موجب پوشیده شدن نشانه های بیماری و به اشتباه افتادن پزشک می شود. ندادن اطلاعات کافی به پزشک در مورد سابقه بیماری و داروهای دریافتی، از دلایل مهم تجویز غیرضروری دارو و مقاومت میکروبی است.

 

مقاومت آنتی بیوتیکی چه عواقبی دارد ؟

در مواردی که به دلیل مصرف خودسرانه، آنتی بیوتیک دیگر موثر نباشد، نتیجه این می‌شود که:

1. مجددا و شاید به دفعات باید به پزشک مراجعه کرد.
2. دوره بهبود بیماری طولانی‌تر شود.
3. استفاده از داروهای قوی‌تر و گاه گران‌تر الزامی می‌شود.
4. بیماری پیچیده‌تر می‌شود.
5. هزینه‌های درمانی افزایش می‌یابد.
6. اگر عفونت شدید باشد و با مصرف دارو پاسخی دریافت نشود، خطر مرگ را در پی خواهد داشت.
7. مقاومت به آنتی بیوتیک دستاوردهای پزشکی مدرن را به خطر می‌اندازد. اگر مصرف آنتی بیوتیک در یک فرد بی‌اثر شود، عمل پیوند اعضا، شیمی‌درمانی و عمل‌های جراحی همچون سزارین بسیار خطرناک می‌شوند زیرا در این موارد احتمال عفونت بسیار بالا است.
8. استفاده خودسرانه و بی رویه از آنتی بیوتیک ها باعث مقاوم شدن باکتری های بیماری زا و بی اثر شدن آنتی بیوتیک ها می شود.
9. آنتی بیوتیک ها همیشه جواب نیستند؟ پس برای دریافت آنتی بیوتیک اصرار نکنید!
10. اکثر مواقع توصیه پزشک و داروساز در مورد جایگزین های انتی بیوتیک راه حل بهتری است، پذیرا باشید.
11. پزشک و داروساز در این زمینه اطلاعات کافی دارند. به آنان اعتماد کنید و نه در مطب و نه در داروخانه اصرار نکنید.
12. نحوه مصرف صحیح داروهای آنتی میکروبیال به میزان تجویز درست حائز اهمیت است.
13. دوره درمان را کامل کنید. (عفونت های قارچی، ویروسی (هپاتیت، ایدز و..) عفونت های باکتریایی و…
14. به رعایت زمان مصرف توجه داشته باشید.

 

نکات بهداشتی برای پیشگیری نسبی از ابتلا به عفونت ها 

• از تماس نزدیک فرد بیمار با دیگران حتی الامکان پرهیز شود.
• دستان خود را به دقت با آب و صابون بشوئید ٬ علی الخصوص قبل از غذا خوردن ٬ بعد از توالت و تماس با مدفوع (مثل تعویض کهنه بچه)
• برای جلوگیری از عفونتهای غذایی ٬ میوه و سبزیجات را به دقت بشوئید و گوشت و تخم مرغ را کامل بپزید.
• مطمئن باشید که خودتان و فرزندانتان تمام واکسن های لازم را دریافت نموده اید و یادآورهای آن را به موقع تزریق نموده اید.