در میان انواع بیماری های زنانه ای که بیشتر خانم ها به دلایل مختلف به آن دچار می شوند، می توان به بیماری کیست تخمدان اشاره کرد. این بیماری می تواند برای بدن خانم ها مشکلات زیادی را به همراه داشته باشد. از این رو بهتر است در مورد آن اطلاعات زیادی داشته باشید که در صورت بروز چنین مشکلی قادر به درمان آن باشید.
تخمدان ها یک جفت غده بیضوی شکل هستند، که دردو طرف رحم قرار دارند و از طریق لوله های فالوپ به یکدیگر وصل شده اند، تخمدان اندام تناسلی زنان است که به صورت جفت در هر طرف رحم وجود دارد، اندازه و شکل آنها تقریباً به اندازه یک بادام است.
گاهی اوقات کیست ها به صورت کیسه های پر از مایع هستند که در داخل یا روی سطح تخمدان ایجاد می شوند. این کیست ها به نام کیست تخمدان شناخته می شوند.
تخمدان ها هورمون هایی مانند پروژسترون و استروژن و تخمک را تولید می کنند در یک فرد سالم هر ماه یک تخمک کامل شده و به داخل رحم پرتاب می گردد.
در افرادی که دارای کیست تخمدان هستند، تخمک کامل می شود اما به داخل رحم پرتاب نمی شود، کیست به صورت یک فضایی به شکل بادکنک است که مملوء از مایعات در داخل و یا سطح بافت تخمدان دیده می شود.
کیست ها به دو صورت ساده یا فیزیولوژیکی هستند که در عرض یک یا دو ماه مصرف ال دی و یا اچ دی بر طرف می شود برخی از کیست ها ممکن است تو پر باشند که باید از نظر بد خیمی یا خوش خیمی بررسی شوند، برخی دیگر از کیست ها باید به صورت اورژانسی برداشته شوند، بعضی از کیست ها را نیز می توانیم فرصت زمانی بدهیم . تا شاید این کیست بعد از مدتی برداشته شود.
کیست تخمدان با بیماری pco که کیست های ریز ریز یک سانتی متر دارد، متفاوت است.
انواع کیست تخمدان
کیست های تخمدان که در بدن خانم ها به وجود می آید را می توانیم به انواع مختلفی دسته بندی کنیم. از جمله:
- کیست ساده یا فولیکولی
- کیست هموراژیک (دارای خونریزی خفیف)
- کیست عملکردی یا فانکشنال
- کیست بدخیم تخمدان
- کیست درموئید
- کیست اندومتریوئید یا شکلاتی
- کیست تخمدان نئوپلاستیک خوش خیم
علائم کیست تخمدان
- بی نظمی در چرخه قاعدگی
- علائم بارداری مانند حالت تهوع، استفراغ یا حساسیت سینه
- پری یا سنگینی در شکم
- قاعدگی نامنظم و دردناک
- درد لگن که ماهیت ثابت یا متناوب و کسل کننده دارد. ممکن است این درد به قسمت پایین کمر و ران ها تابش کند. درد لگن خیلی زود قبل از شروع پریود یا درست قبل از پایان آن به وجود می آید
- دیسپارونی (مقاربت درد ناک) که درد لگن در حین مقاربت یا مقاربت دردناک به وجود می آید
- احساس فشار روی روده ها
- درد در هنگام اجابت مزاج
- فشار روی راست روده یا مثانه، مشکلات روده سبب می شود که بیمار احساس ادرار بیشتر کند یا در تخلیه کامل مثانه مشکل داشته باشد
- نفخ کردن
علائم شدیدی از کیست تخمدان که نیاز به مراقبت فوری پزشکی دارد:
- تنفس سریع و پی در پی
- درد همراه با تب یا استفراغ
- سبکی سر یا ضعف
- درد شدید یا درد شدید لگن
- ضعف یا سرگیجه
- پوست سرد و ملتهب
علائم کیست تخمدان در دختران مجرد
دختران مجرد نیز همچون زنان و خانم هایی که دوران یائسگی را پشت سر گذاشته اند، ممکن است درگیر مشکل کیست تخمدان شوند. بدون شک علائمی که خانم ها و دختران در بروز این بیماری مشاهده می کنند، یکسان است. اما علاوه بر آن ممکن است دختران با حساسیت در ناحیه سینه، حرکات دردناک روده، سرگیجه، تب، حالت تهوع، دردهای زیر شکم، عفونت های لگنی و ضعف و دیگر علائم را نیز در بدن خود مشاهده کنند.
تشخیص کیست تخمدان
بهترین روش تصویربرداری برای تأیید وجود کیست های تخمدان سونوگرافی است. تصویربرداری به روش اولتراسوند با امواج صوتی بدون درد و بی ضرر است. اولتراسوند ترانس واژینال یک راهکار تشخیص عالی برای مشاهده بهتر تخمدان است. کیست تخمدان را می‌توان به کمک روش و شیوه های دیگر تصویربرداری نیز مانند سی تی اسکن یا ام آر ای تشخیص داد.
تشخیص کیست تخمدان در دختران چگونه انجام می شود؟
دختران و زنانی که به بیماری کیست تخمدان مبتلا شده اند، اصولا با انجام برخی آزمایشات می توانند از ابتلا به این بیماری مطمئن شوند. از جمله آزمایشات تشخیصی برای این بیماری، می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- سونوگرافی لگنی
- لاپاراسکوپی
- آزمایش خون ۱۲۵ CA
- ام آر آی
- سی تی اسکن
عوارض کیست تخمدان
همه کیست های تخمدان خطرناک نیستند. بسته به نوع کیستی که در بدن به وجود می آید، عوارض و خطرات آن مشخص می شود. ممکن است برخی از کیست های تخمدان، هیچ گونه عوارض و خطری با خود به همراه نداشته باشند.
اما درصد کمی از این کیست ها وجود دارند که بدخیم هستند و سرطانی بودن آن ها خطرناک است. از جمله شایع ترین عوارض این بیماری، باید به نازایی در زنان و دختران اشاره کنیم. علاوه بر این نیز ممکن است برخی با پارگی کیست و پیچ خوردگی تخمدان در بدن مواجه شوند که البته این موارد جزو عوارض احتمالی به شمار می روند.
درمان کیست تخمدان
درمان کیست تخمدان با توجه به نوع آن انجام می شود. بسیاری از این کیست ها پس از گذشت چند سیکل قاعدگی، خود به خود بهبود پیدا می کنند. درمان زمانی انجام می شود که کیست تدام پیدا کند، پاره شود و یا پس از مدتی دوباره ظاهر شود. درمان های پزشکی کیست تخمدان عبارتند از :
- داروهای ضد بارداری
این قرص ها به منظور تنظیم هورمون ها و کاهش خطر رشد بیشتر کیست ها تجویز می شوند.
- لاپاراسکوپی
این روش در صورتی که کیست شما خوش خیم باشد و با هدف حذف کیست تخمدان به طور کامل انجام می شود. چهار برش کوچک روی شکم و زیر ناف ایجاد شده و با وسایل تخصصی و پیشرفته که مجهز به دوربینی با بزرگ نمایی ۱۵-۲۰ هستند، جراحی با دقت بسیار انجام می شود.
- لاپاراتومی
اگر کیست شما بزرگ باشد، برش بزرگی به صورت طولی یا عرضی روی شکم ایجاد شده و پزشک کیست را خارج می کند. سپس از کیست نمونه برداری می کند و در صورتی که سرطان زا باشد، ممکن است نیاز باشد که رحم و تخمدان ها برداشته شوند.
چه زنانی بیشتر در معرض ابتلا به کیست تخمدان هستند؟
همانطور که گفتیم کیست تخمدان ممکن است در هر سنی در بدن خانم ها به وجود آید. از این رو نمی توانیم بیان کنیم که این بیماری محدوده سنی خاصی دارد. اما آماری که در این خصوص منتشر شده است، نشان می دهد بیشتر افرادی که به کیست تخمدان مبتلا می شوند در محدوده سنی ۱۵ تا ۴۹ سال هستند.
در دختران، اغلب کیست های تخمدان خوش خیم بوده و از این رو درمان آن نیز آسان تر خواهد بود. اما پس از دوران یائسگی ابتلا به این بیماری می تواند خطرات بیشتری را با خود به همراه داشته باشد.
کیست تخمدان در بارداری
اغلب این کیست ها خوش خیم هستند و نیاز به جراحی ندارند. در صورت بدخیم بودن پاره شدن کیست بزرگ شدن بیش از حد کیست و یا پیچ خوردگی باید جراحی به سرعت انجام شود.کیست های چند حفره ای باید مورد بررسی و مراقبت بیشتری قرار گیرند. بیشتر کیست های تخمدانی در سه ماهه اول بارداری تشخیص داده می شوند و برای درمان انها در سه ماهه اول می توان از روش لاپاراسکوپی بهره برد. درمان های دارویی برای درمان کیست های حین بارداری کاربردی ندارند.
در صورت پارگی کیست تخمدان چه اتفاقی می‌افتد؟
در صورتی که پارگی به همراه خونریزی باشد در اغلب موارد به دلیل اورژانسی بودن شرایط نیاز به جراحی است.
مهمترین دلایل ترکیدن کیست تخمدان عبارتند از:
- استفاده از داروهای ضد انعقاد خون
- حرکت ناگهانی و شدید
- مقاربت
- ضربه سنگین
رژیم غذایی
- کاهش دریافت کالری.
- کاهش دریافت کربوهیدرات: نان، برنج، ماکارونی، سیب زمینی.
- افزایش دریافت غذاهای غنی از فیبر مانند: سبزیجات ، میوه ها ، حبوبات.
- دریافت چربی های اشباع را محدود کنید.
- تاحد امکان غذاهای تازه مصرف کنید و از مصرف غذاهای نمک سود شده و کنسروی و دودی خودداری کنید.
- نمک دریافتی را کاهش دهید.
- در هفته ۲ تا ۳ بار ماهی مصرف کنید.
کیست تخمدان یکی از بیماری های شایع در بین بانوان است که در صورت تشخیص سریع به راحتی قابل درمان است. در برخی موارد افراد پس از مشاهده علائم کیست در تخمدان به جای مراجعه به پزشک به درمان های خانگی روی می‌آورند. همواره به خاطر داشته باشید برای تکمیل دوره درمان خود باید زیر نظر پزشک متخصص زنان و زایمان باشید. استفاده از هرگونه دارو، آمپول و یا نسخه های گیاهی بدون دستور پزشک میتواند صدمات جبران ناپذیری به بدن شما وارد کند.
