به عبارت ساده، خونریزی بینی از دست دادن خون از بافتی است که داخل بینی شما را پوشانده است.

 خونریزی بینی (Nosebleeds) (که اپیستاکسی نیز نامیده می شود) شایع است. حدود ۶۰ درصد از افراد حداقل یک بار در طول زندگی خود دچار خونریزی بینی می شوند. قرار گرفتن بینی در وسط صورت و تعداد زیادی رگ های خونی نزدیک به سطح در پوشش بینی، آن را به یک هدف آسان برای آسیب دیدگی و خونریزی بینی تبدیل می کند.

 خون دماغ دو نوع است:

خون دماغ قدامی

خونریزی از قسمت پایین بینی در سپتوم (تیغه‌ای که دو طرف بینی را از هم جدا کرده است) شروع می‌شود. رگ‌های کوچک و مویرگ‌های این ناحیه شکننده هستند و به‌راحتی خونریزی می‌کنند. شایع‌ترین نوع خونریزی نوع قدامی است و معمولا جدی نیست. بیشتر در کودکان دیده می‌شود و می‌توان در خانه آن را درمان کرد.

خون دماغ خلفی

در قسمت عمیق و داخلی بینی ایجاد می‌شود. رگ‌های بزرگ در پشت بینی در نزدیکی گلو درگیر شده و خونریزی شدیدی را ایجاد می‌کند. این نوع خونریزی جدی‌تر بوده و ممکن است به مراقبت‌های پزشکی نیاز باشد. در بزرگسالان این نوع خونریزی بیشتر دیده می‌شود. 

علل خونریزی بینی یا خون دماغ

خونریزی بینی دلایل مختلفی دارد. به ندرت پیش می‌آید که خون دماغ ناگهانی یا نامتناوب، جدی باشد. اگر مرتبا خون دماغ می‌شوید، ممکن است مشکل جدی داشته باشید و بهتر است به پزشک مراجعه کنید.

خشکی هوا شایع ترین علت خون دماغ شدن است. زندگی در آب ‌وهوای خشک و استفاده از سیستم گرمایش مرکزی یاعث خشک شدن غشای بینی می­‌شود که بافت درون بینی است.

این خشکی باعث سفت شدن فضای داخل بینی می شود که خارش‌آور و آزاردهنده است. اگر بینی‌تان را بخارانید یا تمیز کنید، خونریزی می‌کند.

استفاده از داروهای ضد حساسیت و ضد احتقان برای درمان حساسیت، سرماخوردگی یا مشکلات سینوسی هم ممکن است باعث خشکی غشای بینی و خون دماغ شود. پاک کردن مکرر بینی با دستمال نیز از دیگر علت­‌های خونریزی بینی است.

عوامل زیر در بروز خونریزی بینی شایع است:

• واکنش آلرژیک
• ضربه دیدن بینی
• عفونت دستگاه تنفسی فوقانی
• فرو کردن شی خارجی در بینی
• عطسه­‌های مکرر
• حساسیت به مواد شیمیایی
• تمیز کردن بینی
• هوای سرد
• دوز بالای آسپرین

سایر عوامل خون دماغ:

• اختلال خونریزی
• فشار خون بالا
• اختلال تشکیل لخته خون
• سرطان

درمان خون بینی

خون بینی شدن می تواند ترسناک باشد اما در صورت ایجاد این مشکل سعی کنید آرامش خود را حفظ کنید، زیرا تقریباً تمام خونریزی های بینی را می توان در خانه درمان کرد.

با استفاده از انگشت شست و اشاره، قسمت نرم بینی خود را به هم نزدیک کنید. اطمینان حاصل کنید که قسمت نرم بینی را به برآمدگی استخوانی سختی که پل بینی را تشکیل می دهد، فشار دهید. فشردن در قسمت استخوانی بینی یا بالای آن فشاری وارد نمی کند که می تواند به توقف خونریزی کمک کند.

قبل از اینکه بررسی کنید خونریزی متوقف شده است، حداقل به مدت ۵ دقیقه (با زمان ساعت) به طور مداوم بینی خود را نیشگون بگیرید. اگر همچنان از بینی شما خونریزی می کند، ۱۰ دقیقه دیگر به فشار دادن بینی ادامه دهید.

اگر مایل هستید، یک کیسه یخ را روی پل بینی خود قرار دهید تا به انقباض رگ های خونی (که خونریزی را کاهش می دهد) و ایجاد آرامش بیشتر کمک کند. این یک مرحله ضروری نیست، اما در صورت تمایل می توانید آن را امتحان کنید.اگر دچار خونریزی از بینی شدید، آرام بمانید. عصبی‌شدن ممکن است باعث شود که خونریزی بیشتر شود. لذا سعی کنید آرام باشید.

بایستید، دراز نکشید.

هنگامی که خون دماغ بند آمد، بینی را دست‌کاری نکنید یا با فشار تخلیه نکنید. این ممکن است باعث شود بینی شما مجددا خونریزی کند.

اگر خونریزی مجدد تکرار شد، بینی را تخلیه کنید تا لخته‌های خون خارج شوند.

سرتان را در وضعیتی بالاتر از قلب‌تان نگه دارید. کمی به جلو خم شوید، این کار از جاری‌شدن خون به عقب و ورود خون به داخل گلو جلوگیری می‌کند.

همچنین می‌توان از یک دکونژستان (ضداحتقان) نظیر اکسی متازولین در هر دو حفره بینی استفاده کرد. سپس حفرات بینی را برای مدت ۵ تا ۱۰ دقیقه، محکم ببندید و از دهان تنفس کنید.

نکاتی برای پیشگیری از خون دماغ شدن وجود دارد که شامل موارد زیر می باشند:

• ناخن های کودکان را کوتاه نگه دارید تا از دست بردن کودک به داخل بینی و آسیب جلوگیری شود.
• هنگام گرم و خشک شدن هوای داخل ساختمان در شب ها از دستگاه بخور در اتاق خواب خود برای پیشگیری از خون دماغ شدن استفاده کنید.
• از آنجایی که سیگار کشیدن باعث خشک شدن مخاط می شود، ترک سیگار برای پیشگیری و مقابله با این مشکل توصیه میشود.
• هنگام عطسه کردن دهان خود را باز کنید.

در صورت وجود هر یک از موارد زیر به پزشک مراجعه کنید:

• خونریزی بیش از ۲۰ دقیقه ادامه یابد.
• خونریزی ناشی از آسیب مانند زمین خوردن یا برخورد چیزی با صورت باشد، زیرا در برخی موارد این مشکل ممکن است نشانه خونریزی داخلی باشد.
• مقدار خون، تنفس را سخت کند.
• کودک زیر دو سال دچار خون دماغ شود.
• داروی رقیق کننده خون مصرف می کنید.
• هر هفته خون دماغ می شوید.

سوال های رایج 

علت خون دماغ شدن صبحگاهی

یکی از دلایل اصلی خونریزی بینی در صبح آلرژی است. علائم آلرژی در برخی از افراد صبحگاه بیشتر می‌شود. در این شرایط بینی خارش پیدا می‌کند و در اثر خاراندن آن به رگ‌های خونی آسیب وارد می‌شود. ممکن است به‌دلیل گرفتگی بینی مکررا به آن فشار وارد کند و رگ‌ها پاره شوند.

خون دماغ شدن در خواب

علت خون دماغ شدن در خواب همانند خون دماغ شدن در طول روز است. این عارضه به علت خشکی هوا، سرماخوردگی، آلرژی یا عفونت دستگاه تنفسی فوقانی ایجاد می‌شود. مورد دیگری که ممکن است باعث خونریزی در شب شود، خوابیدن به پهلو است. در این حالت به حفره‌های بینی فشار وارد می‌شود.

خون دماغ شدن ناگهانی

خونریزی ناگهانی معمولا جدی نیست و به دلیل خشکی هوا یا سرماخوردگی و مشکلات سینوسی ایجاد می‌شود. زندگی در آب‌وهوای خشک و استفاده از سیستم گرمایش مرکزی باعث خشکی بینی و پاره شدن مویرگ‌ها می‌شود. اگر سرما خورده‌اید، از آنتی‌هیستامین و داروهای ضد احتقان استفاده کنید تا احتمال خونریزی کمتر شود.

خون دماغ شدن از فشار بالا به چه علت است؟

فشار خون بالا به رگ‌های بدن فشار وارد کرده و می‌تواند باعث خونریزی از قسمت‌های مختلف بدن بشود. یکی از شایع‌ترین خونریزی‌ها در فشارخون بسیار بالا خون دماغ است که باید آن را بسیار جدی گرفت و سریعا به پزشک مراجعه کرد. تا زمانی که فشارخون خیلی بالا نباشد، معمولا چنین عارضه‌ای رخ نمی‌دهد.

درمان گیاهی جلوگیری از خونریزی بینی در اثر فشار چیست؟

برخی از گیاهان می‌توانند به کنترل فشارخون کمک کنند و در نتیجه احتمال خونریزی بینی ناشی از فشارخون بالا کمتر می‌شود. یکی از گیاهان مفید ریحان است که سرشار از اوژنول است. اوژنول مسدودکننده طبیعی کانال کلسیم است و فشارخون را پایین می‌آورد.

جعفری نیز برای کنترل فشارخون مفید است. این گیاه حاوی ویتامین C و کاروتنوئید رژیمی است که فشارخون را کاهش می‌دهد. کرفس سرشار از فیبر، آهن، منیزیم، منگنز و کلسیم است و باعث کاهش فشارخون می‌شود.

فشارخون بالا به رگ‌های بدن فشار وارد می‌کند و ممکن است باعث خونریزی شود. مصرف گیاهان ریحان، جعفری و کرفس می‌تواند به این شرایط کمک کند.

آیا خون دماغ شدن خطرناک است؟

بدن به طرق مختلف سعی می‌کند در مورد شرایط سلامت به ما هشدار بدهد. یکی از این علامت‌ها خون دماغ شدن است. در ادامه به سؤالات شما در رابطه با خطر خون دماغ شدن جواب می‌دهیم.

خون دماغ شدن چه زمانی خطرناک است؟

در بسیاری از موارد خونریزی بینی خطرناک نیست و نباید برای آن نگران بود. اما گاهی هشداردهنده بوده و باید توسط پزشک بررسی شود. اگر به طور مکرر خون دماغ می‌شوید، به پزشک مراجعه کنید. این حالت می‌تواند نشانه یک بیماری زمینه‌ای باشد. برخی از خونریزی‌ها نیز از پشت بینی شروع شده و رگ‌های بزرگ را درگیر می‌کنند. این نوع خونریزی شدید است و ممکن است خطرناک باشد. مخصوصا اگر خونریزی بعد از یک آسیب ایجاد شود و پس از ۲۰ دقیقه فشار دادن آن متوقف نشود، باید سریعا با اورژانس تماس گرفت.

خونریزی بینی بعد از ضربه به سر خطرناک است؟

زمانی که در اثر ضربه به سر یا هر نوع آسیبی شخص دچار خونریزی می‌شود، احتمالا علت آن خونریزی رگ‌های بزرگ در پشت بینی بوده و باید آن را جدی گرفت. این نوع خونریزی شدید بوده و با روش‌های معمول خانگی برطرف نمی‌شود. به همین دلیل باید برای توقف خونریزی پزشک اقدامات خاصی را انجام دهد و در صورت نیاز از سر بیمار عکس‌برداری انجام شود.

علت خون دماغ شدن در کودکان چیست؟

معمولا در کودکان خونریزی بینی جدی نبوده و با درمان‌های ساده خانگی برطرف می‌شود. ممکن است کودک انگشت خود را داخل بینی کند یا به دلیل تیز بودن ناخن در بینی خراش ایجاد کند. کودکان معمولا بیشتر در معرض سرماخوردگی و عفونت‌های دستگاه تنفسی قرار گرفته و دچار خونریزی بینی می‌شوند. خون دماغ شدن در کودکان در بیشتر مواقع مربوط به قسمت قدامی است که مویرگ‌ها و رگ‌های کوچک آسیب‌دیده‌اند.

موقع خون دماغ شدن سرمان را بالا بگیریم یا پایین؟

در زمان خون دماغ شدن باید سر خود را پایین بگیرید تا خون از بینی خارج شود. اگر سر خود را بالا بگیرید، خون به گلو بازمی‌گردد. بهترین حالت این است که سر را پایین گرفته و با دستمال به بینی فشار وارد کنید.

خون دماغ شدید را چه‌کار باید کرد؟

اگر خون دماغ شدید است و با روش‌های خانگی بعد از حدود ۲۰ دقیقه برطرف نمی‌شود، باید سریعا به پزشک مراجعه کنید. ممکن است پزشک با گاز یا اسفنج مخصوص خونریزی را قطع کند. اگر با این روش خونریزی بند نیاید، از روش سوزاندن با مواد شیمیایی استفاده می‌کند.

علت لخته خون دماغ چیست؟

زمانی که خون دماغ می‌شوید، با روش‌های مختلف به بینی فشار وارد می‌کنید تا خونریزی قطع شود. در این شرایط خون شروع به لخته شدن کرده و داخل بینی باقی می‌ماند. گاهی ممکن است، بینی دوباره خونریزی کند و لخته به همراه خون جدید خارج شود.

علت خونریزی بعد از عمل بینی چیست؟

بعد از عمل بینی به دلیل جراحات وارد شده و برش‌های حین جراحی خونریزی کاملا طبیعی است. سعی کنید استراحت کنید و از فعالیت‌های شدید خودداری کنید تا به‌مرور زخم‌های داخل بینی بهبود پیدا کند.

علت خون دماغ شدن پس از استرس شدید چیست؟

استرس به‌خودی‌خود باعث خونریزی بینی نمی‌شود. گاهی ممکن است در زمان استرس سردردهای شدید داشته باشید که منجر به خونریزی شود. برخی افراد نیز در زمان استرس و اضطراب تمایل دارند بینی خود را مکرر باد کنند که باعث فشار به رگ‌ها می‌شود.

برخی از موقعیت‌ها مانند بارداری، سفر به ارتفاعات، ورزش‌های شدید و آسیب جسمی باعث خونریزی شده و هم‌زمان احساس استرس نیز ایجاد می‌کنند.

آیا خونریزی ممتد از بینی می‌تواند باعث کم‌خونی شود؟

معمولا خون دماغ باعث کم خونی نمی‌شود. وقتی از این طریق خون از دست می‌دهید، مغز استخوان خون بیشتری می‌سازد تا دچار کم‌خونی نشوید. اما در مواقعی مانند تصادفات جدی خون زیادی ازدست‌رفته و نمی‌توان آن را جبران کرد. اگر خونریزی بینی به طور مکرر تکرار شود، ممکن است در درازمدت باعث کم‌خونی شود. در این شرایط بدن آهن زیادی ازدست‌داده و مغز استخوان بدون آهن کافی نمی‌تواند گلبول قرمز تولید کند.

خون دماغ شدن در سرماخوردگی به چه علت است؟

سرماخوردگی نوعی عفونت تنفسی است که به پوشش حساس بینی آسیب وارد می‌کند. در نهایت بینی به‌قدری تحریک می‌شود که خونریزی می‌کند. در زمان سرماخوردگی بیمار به طور مکرر فین می‌کند. این کار هم باعث فشار به رگ‌ها شده و شخص خون دماغ می‌شود. سعی کنید حمام آب گرم بگیرید و مایعات زیاد بنوشید تا مخاط بینی و سینه رقیق شود.

نکات مهم

خونریزی بینی شایع و در اغلب موارد بی‌خطر است. اکثر اوقات خون دماغ از نوع قدامی است و در خانه می توان آن را درمان کرد. معمولا این اتفاق به‌صورت ناگهانی رخ می‌دهد و مدت زمان زیادی طول نمی‌کشد.

خونریزی قدامی در اثر عوامل مختلف، به­‌خصوص خشکی هوا و خاراندن یا تمیز کردن مکرر بینی، رخ می‌دهد. اگر نمی‌توانید جلوی خونریزی قدامی را بگیرید، باید فورا با پزشک تماس برقرار کنید.

خونریزی خلفی جدی تر است. اگر فکر می‌کنید دچار این نوع خونریزی شده‌اید، فورا با پزشک تماس بگیرید یا به اورژانس مراجعه کنید.