دمانس (Dementia ) مجموعه ای از علائم است که نشان دهنده کاهش عملکرد شناختی (Cognitive) مغز می باشد . منظور از عملکرد شناختی مغز مواردی همچون، حافظه، توانایی تمرکز ،استدلال ،و انجام مهارتهایی که از قبل آموخته شده و همچنین استدلال و قضاوت است که تمامی این ها به علاوه رفتار ها و شخصیت افراد ، همگی تحت تاثیر عملکرد مغزی هستند . وقتی که فعالیت های مغزی مختل بشوند مجموعه ی این عوامل نیز دچار اختلال می شوند که دمانس یا زوال عقلی نامیده می شوند.

دمانس یا زوال عقل

دمانس (Dementia ) مجموعه ای از علائم است که نشان دهنده کاهش عملکرد شناختی (Cognitive) مغز می باشد . منظور از عملکرد شناختی مغز مواردی همچون، حافظه، توانایی تمرکز ،استدلال ،و انجام مهارتهایی که از قبل آموخته شده و همچنین استدلال و قضاوت است که  تمامی این ها به علاوه رفتار ها و شخصیت افراد ، همگی تحت تاثیر عملکرد مغزی هستند . وقتی که فعالیت های مغزی مختل بشوند مجموعه ی این عوامل نیز دچار اختلال می شوند که دمانس یا زوال عقلی نامیده می شوند.

علل مختلفی برای کاهش عملکرد مغز وجود دارد. اگر چه با افزایش سن، توانایی ها، مهارت ها و فعالیت های مغزی افراد کاهش می یابد ولی به معنی دمانس نیست و این تصور شایع که کاهش حافظه و کاهش عملکرد مغزی یک پدیده  نرمال است ،درست نمی باشد ،و نباید آن را به کهولت سن ربط داد و همیشه باید کاهش فعالیت های مغزی در افراد مسن بررسی گردد.

علل زوال عقل چیست؟

علل مختلفی سبب کاهش فعالیت مغز یا همان عملکرد شناختی مغز می شود .از جمله علل متابولیتی مانند افزایش یا کاهش قند خون، افزایش یا کاهش کلسیم، کم آبی بدن، افزایش اوره و یا آمونیاک،کاهش ویتامین هایی مانند b12  و اسید فولیک ، کاهش شدید اکسیژن خون ، ضربه های مغزی ، تومور مغزی، خونریزی مغزی ، و همچنین بعضی از عفونت ها مانند ایدز و سیفلیس و یا مصرف طولانی مدت الکل که همگی می توانند بر روی فعالیت مغزی اثر بگذارند. لازم به ذکر است که این موارد قابل برگشت می باشند و با درمان مناسب عملکرد مغز بهبود می یابد. زمانی که علتی برای کاهش عملکرد مغز پیدا نمی کنیم و تمام آزمایشات نرمال باشد در آن صورت می گوییم که علت کاهش عملکرد مغز علل برگشت نا پذیر بوده و در آن صورت واژه دمانس را به کار می بریم.

انواع دمانس

بیشترین و شایع ترین نوع دمانس و چیزی که بیشتر افراد آن را می شناسند آلزایمر نام دارد که اگر چه بیشترین نوع دمانس را تشکیل می دهد ولی تنها نوع آن نیست و انواع دیگری از زوال عقل مانند دمانس عروقی و یا دمانس مربوط به پارکینسون و… نیز وجود دارد .پس تفاوت دمانس با سایر علل کاهش عملکرد مغزی در این است که دمانس برگشت پذیر نیست پس برای اینکه به تشخیص دمانس برسیم باید یکسری آزمایشات خون  و حتی عکسبرداری های مغزی را انجام دهیم تا علل برگشت پذیر رد شده و هیچ علتی برای آن  پیدا نشود و علل برگشت پذیر نیز در صورت وجود درمان شده باشند ولی هنوز اختلال عملکرد مغزی از بین نرفته باشد در آن صورت  می گوییم فرد مبتلا به  دمانس شده است. ریسک فاکتورها و عواملی نیز وجود دارد که احتمال ایجاد دمانس را افزایش می دهند از جمله چاقی ،فشار خون بالا، چربی بالا ، سیگار ، دیابت و حتی پایین بودن بودن سطح سواد و استفاده نکردن از قابلیت های مغزی و یا سابقه خانوادگی ، که می توانند میزان ابتلا فرد به دمانس را افزایش دهند.

علائم

همانطور که قبلا اشاره شد ، دمانس کاهش عملکرد مغزی را در نواحی مختلف نشان می دهد. فردی که دچار دمانس است معمولا علائم اختلال در حافظه ، عدم توانایی در به کاربردن کلمات مناسب به طوری که دیگران ممکن است متوجه منظور وی نشوند را نشان بدهد . از علائم دیگر دمانس اختلال در انجام حرکاتی است که فرد قبلا توانایی انجام آن ها را داشته است ، به طور مثال رانندگی یا ساز زدن که فرد قبلا  بلد بوده ولی الان فراموش کرده و نمی داند چگونه بایستی آن ها را انجام بدهد.پس مهارت های آموخته شده قبلی ممکن است که  در دمانس از دست بروند.

 علائم دیگر ممکن است اختلال در برنامه ریزی و سازماندهی،هماهنگ کردن مسائل مربوط به زندگی ، استدلال ،تفکر ،حل مساله، و قضاوت باشد.علائم روانی مانند افسردگی ، اضطراب ، شکاک بودن و هذیان گویی نیز محتمل اند. گاهی نیز در افرادی که دچار دمانس هستند علائم بیماری دیگری به نام روان آشفتگی یا دلریوم (Delirium) نیز مشاهده می شود به این صورت که بیمار در مدت کوتاه به شدت بیقرار  شده و دچار کاهش هوشیاری می شود ،به طوری که باید به بیمارستان ارجاع گردد تا علت زمینه ای آن پیدا شود. به هر حال باید توجه داشت که دلیریوم و دمانس احتمال زیادی دارد که باهم دیده شوند.

درمان

زمانی که دمانس توسط پزشک تشخیص داده می شود معمولا خبری ناخوشایند و ترسناک برای بیماران است ،زیرا این بیماری که اگر چه به ظاهر خطرناک نیست ولی بسیار ناتوان کننده و پیش رونده است و به مرور زمان علائم بیماری تشدید پیدا می کند که متاسفانه این امر اجتناب نا پذیراست. به همین خاطر اگر چه بیمار تا حدی متوجه رفتار خود می شود ولی به مرور که بیماری پیشرفت می کند به مرحله ای می رسد که فرد آگاهی خود را از دست داده و متوجه بیماری خود  نیست  و این اطرافیان بیمار هستند که بسیار تحت تاثیر این بیماری قرار گرفته و اذیت می شوند. به همین خاطر خانواده هایی که بیمار دمانس دارند از لحاظ روحی به شدت تحت فشار هستند و نیاز دارند که هم از سوی پزشک و هم از سوی جامعه حمایت شوند. از آنجایی که  متاسفانه درمانی برای این بیماری وجود ندارد نگرانی های زیادی را به وجود می آورد. و تنهای موردی که ممکن است با درمان داریی کم بشود آلزایمر است که  آن هم تنها سرعت بیماری را کاهش می دهد. ولی در بیشتر موارد  برای دمانس درمانی وجود ندارد.

چه کسانی دچار دمانس میشوند؟

فشار خون ، دیابت ، افزایش چربی خون ، وزن زیاد ، سیگار عواملی هستند که موجب سکته ی قلبی میشوند ، پس می توان گفت عواملی که باعث سکته ی قلبی می شوند باعث دمانس نیز خواهند شد. پس درمان و بر طرف کردن زودهنگام  این موارد می تواند احتمال ابتلا به دمانس را نیز کاهش دهد.

افرادی که سابقه خانوادگی آلزایمر دارند در معرض خطر ابتلا  به دمانس نیز هستند ،ولی این نکته مهم است که اکثر بیمارانی که آلزایمر دارند سابقه ی خانوادگی را ذکر نمی کنند. ولی اگر سابقه خانوادگی و ژن آن را دارا باشند احتمال ایجاد را بیشتر می کند و  این ژن را نمی توان تغییر داد ولی با افزایش فعالیت های مغزی و درگیر کردن آن با مسائلی که مغز را مشغول نگه می دارد و همچنین فعالیت های ورزشی و بدنی ، ثابت شده است که می توانند از ایجاد دمانس تا حد زیادی پیشگیری و یا شدت آن را کم کنند. مورد دیگر مراقبت و احتیاط جهت جلوگیری از آسیب های مغزی است که در ابتلا به دمانس موثرند.

بایستی توجه داشت که  ، علائم افسردگی به علائم دمانس شبیه است ولی احتمال دمانس را بالا نمی برد ولی برعکس آن افرادی که دمانس دارند احتمال ابتلا به افسردگی نیز بالاست پس لازم است پزشکان  در برخورد با  افراد مسن هر دو  بیماری را در نظر داشته باشند.ها توجه کند چراکه افسردگی نیاز به درمان دارد و نباید بیماری که دمانس را دارد و در عین حال افسرده نیز هست از درمان آن بی نصیب بماند.به علاوه از آنجایی که یکی از علائم دمانس تغییر رفتار است و  بیمار فعالیت های اجتماعی خود را کاهش می دهد نباید به اشتباه به عنوان افسردگی تلقی گردد ، پس تشخیص و افتراق  این دو  بیماری بسیار مهم است.

کلینیک داخلی مغز و اعصاب بیمارستان ابن سینا

کلینیک داخلی مغز و اعصاب بیمارستان ابن سینا با بهره گیری از متخصصین در حوزه های صرع، اختلالات حرکتی، زوال عقل و دیگر بیماری های ذهنی، سکته مغزی و بیماری های مغز و اعصاب، بیماری میلین‌زدا، مغز و اعصاب کودکان، نوروفیزیولوژی و سر درد آماده ارائه خدمات به مراجعین محترم است.بسیاری از مراجعین در مواردی که با بیماری پیچیده و یا غیر عادی برخورد می کنند به این کلینیک مراجعه می کنند. در این کلینیک پزشکان ما با همکاری دیگر متخصصین در تلاش هستند تا اقدامات درمانی متناسب با نیاز هر فرد را برای آن شخص در نظر بگیرند.

برخی بیماری ها که در کلینیک مغز و اعصاب بیمارستان ابن سینا مورد بررسی و درمان قرار می گیرد:

بیماری آلزایمر،اسکلروز جانبی آمیوتروفیک،آنوریسم،زبان‌ پریشی،آتاکسی،درد پشت،مشکلات تعادل،فلج بل،انقباضات پلک‌ها،بوتولیسم،آنوریسم مغزی،متاستاز مغزی،تومور مغزی،فلج پیازی،کاتاپلکسی،سندرم دم اسب،فلج مغزی،سر دردهای مزمن روزانه،سردرد خوشه‌ای،اختلالات ذهنی و شناختی،روان ‌آشفتگی،زوال عقل،درماتومیوزیت،نوروپاتی دیابتی،بیماری دیسک،دوبینی،نوروپاتی اتونومیک،تنگی نفس،دیستونی،صرع،اختلال نعوظ،اسپاسم صورت،اختلالات ژنتیکی ،گلیوما،آسیب دیدگی سر،سر درد،هیدروسفالی،درد کمر،بیماری لایم،مننژیوما،اختلال متابولیک،میگرن،ماهیچه ‌آماس،حمله خواب،درد گردن،سکته مغزی،انقباض غیر ارادی عضلات،سرگیجه،نوار مغز

جهت اخذ نوبت با شماره ۴۷۹۰۰ – ۰۲۱ تماس حاصل نمایید و یا از سیستم نوبت دهی اینترنتی موجود در سایت استفاده فرمایید.